Κίρρωση του ήπατος είναι η τελική κατάληξη της διαδικασίας ανάπτυξης ινώδους συνδετικού ιστού (ουλών) στο ήπαρ ως αποτέλεσμα της επίδρασης διαφόρων βλαπτικών παραγόντων (π.χ. ιός ηπατίτιδας, αλκοόλ). Η κίρρωση δεν είναι μία αυτοτελής νόσος. Αναπτύσσεται σταδιακά όταν ο υπεύθυνος παράγοντας επιδρά επί σειρά ετών στην ηπατική λειτουργία.
Διάγνωση: Η διάγνωση της κίρρωσης γίνεται με τη διενέργεια βιοψίας ήπατος. Βεβαίως, οι κλινικά έκδηλες περιπτώσεις διαγιγνώσκονται και μόνο με την κλινική εξέταση του ασθενούς ή με τη βοήθεια απλών εργαστηριακών εξετάσεων. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί νέες μέθοδοι προσδιορισμού του σταδίου ανάπτυξης συνδετικού ιστού στο ήπαρ (π.χ. ελαστογραφία, Fibroscan), οι οποίες μπορούν να υποκαταστήσουν τη βιοψία ήπατος στη διάγνωση της κίρρωσης.
Εξέλιξη: Η κίρρωση διακρίνεται σε αντιρροπούμενη και μη αντιρροπούμενη ανάλογα με την παρουσία ή όχι επιπλοκών της (ασκίτης, ηπατική εγκεφαλόπαθεια). Η αντιρροπούμενη κίρρωση με τη σειρά της διακρίνεται σε δύο ακόμη στάδια ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι κιρσών οισοφάγου. Τα στάδια αυτά καθώς και η κατάταξη των ασθενών με τη χρήση των κλιμάκων Child-Pugh ή MELD μπορούν να καθορίσουν την πρόγνωση των ασθενών.
Σχέση με καρκίνο: Η κίρρωση του ήπατος δεν είναι καρκίνος. Παρ’ όλα αυτά, αποτελεί το υπόστρωμα ανάπτυξης του ηπατοκυτταρικού καρκίνου, που συνήθως εμφανίζεται σε ασθενείς που έχουν ήδη φθάσει στο στάδιο της κίρρωσης. Όλοι οι κιρρωτικοί ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται στενά για την πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.
Αντιμετώπιση: Η αντιμετώπιση της διάγνωσης της κίρρωσης από το σύγχρονο ηπατολόγο και τον ασθενή του δε θα πρέπει να γίνεται μοιρολατρικά. Η κίρρωση του ήπατος αντιμετωπίζεται διαφορετικά ανάλογα με την αιτία της υποκείμενης ηπατοπάθειας και το στάδιο της κιρρωτικής διεργασίας. Η σχετικά πρόσφατη ανάπτυξη αποτελεσματικής θεραπείας για αρκετές ηπατοπάθειες (π.χ. η από του στόματος αντιική αγωγή έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β) έχει αλλάξει προς το καλύτερο την πρόγνωση των κιρρωτικών ασθενών, σε βαθμό που συχνά προσδοκούμε την υποστροφή της κίρρωσης.